Hitte-eilanden zijn kleine of grotere plekken, meestal in steden, waar de temperaturen – als het elders al heet is – ettelijke graden hoger zijn. Hoogbouw of andere bebouwing van meerdere verdiepingen kenmerken deze gebieden. Het aandeel vegetatie (bomen, parken e.d.) is er gering waardoor er weinig schaduw en verdampingskoeling. Andere factoren die meespelen bij een hitte-eiland zijn: ontbreken van voldoende wind en water, gebruik van (vooral) donkergekleurde bouwmaterialen, daken en asfalt.Door het hitte-eiland-effect ontstaat overdag sterke opwarming en ’s nachts koelt het weinig af.  Lees meer over hitte-eilanden op de Nederlandse Wikipedia. Overigens is op de Amerikaanse Wikipedia-pagina veel uitgebreider informatie te vinden; begrijpelijk, omdat er in de USA veel meer en grotere steden zijn met hoogbouw in het centrum.

Tijdens warme periodes en vooral bij hittegolven (zoals die in 2003 en 2006) ontstaat gevaar voor de gezondheid  van kwetsbare groepen zoals kleine kinderen, zieken en ouderen: lichte tot ernstige hitte-stress, ademhalingsproblemen, benauwdheid, misselijkheid en zelfs (grote) aantallen sterfgevallen.
Maar er zijn meer effecten, zoals toenemende agressiviteit en verminderde arbeidsproductiviteit.
Landschapsarchitecte Sanda Lenzholzer, docent aan de Universiteit van Wageningen schreef een interessant boek over o.a. hitte-eilanden Het weer in de stad. Lees een korte bespreking daarvan  op Hanneke van Veens weblog.

Het hitte-eiland-effect is wereldwijd – vooral in grote steden, vanwege de ernstige gezondheidsproblemen en sterfgevallen – een hot-topic aan het worden. Tot voor kort dacht men dat het in Nederland niet zo’n vaart zou lopen, maar dat blijkt niet zo. TNO deed in 2012 een eerste groot onderzoek naar hitte-eilanden, waaruit bleek dat ze ook in Nederland veelvuldig voorkomen. Het eind 2014 gepubliceerde Climate Proof Cities -onderzoek (CPC), dat veel uitgebreider is, bevestigt dit en gaat uitgebreid in op de mogelijkheden om het hitte-eiland-effect te bestrijden.
Den Haag is een van de steden met veel hitte-eilanden en het ernstigste hitte-eiland-effect, met temperatuurverschillen tot boven de 8 graden Celsius, zoals gemeten tijdens de hittegolf van 2006. Toch doet Den Haag bitter weinig aan de bestrijding van het hitte-eiland-effect, terwijl er in andere steden al veel gedaan wordt of ontwikkeld.

Genoemde onderzoeken zijn via onderstaan de links te downloaden.

• TNO-onderzoek op basis van satellietbeelden uit 2012.
• Climate Proof Cities (2014) (CPC) over hitte-eilanden, waterproblemen en klimaat-opwarming
• Lees ook: Waar zijn ze?